Katalog monet Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918)

Przegląd historyczny

Niemiecki związek wojskowy pod przewodnictwem Prusów pokonał Francję w wojnie francusko-pruskiej w 1871 roku. W rezultacie cztery południowo-niemieckie państwa dołączyły do Konfederacji Północnoniemieckiej. Oznaczało to początek Cesarstwa Niemieckiego, składającego się z czterech królestw, sześciu wielkich księstw, pięciu księstw, siedmiu księstw, trzech wolnych miast hanzeatyckich i jednego terytorium cesarskiego. Pierwszym cesarzem był król pruski Wilhelm I, a jego kanclerzem został Otto von Bismarck, nazywany często architektem nowego imperium.

Lata 1871-1914 charakteryzowały się szybkim rozwojem przemysłu i handlu; produkcja przemysłowa wzrosła 6-krotnie. Niemcy nie były już krajem wiejskim, ale ważną potęgą uprzemysłowioną.

Rok 1888 znany jest w podręcznikach historii Niemieckiej jako Rok Trzech Cesarzy. Cesarz Wilhelm I zmarł 9 marca 1888 roku w Berlinie. Jego następcą został syn Fryderyk III, który chorował na raka krtani i zmarł w Poczdamie 15 czerwca, zaledwie po 99 dniach rządów. Tego samego dnia na tron wstąpił jego syn Wilhelm II.

Wilhelm II był znany ze swojego niedyplomatycznego i nietaktownego zachowania, które doprowadziło do kilku krajowych i zagranicznych kryzysów politycznych. W 1890 r. odwołał kanclerza Otto von Bismarcka. Dalszy okres, nazywany «erą Wilhelma», charakteryzuje się militaryzmem pruskim i dążeniem do światowej potęgi.

Wybuch I wojny światowej w 1914 r. został spowodowany zabójstwem arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, następcy tronu austriackiego, i jego żony w Sarajewie w Bośni. Ze względu na skomplikowany system sojuszy ten regionalny konflikt szybko przerodził się w wojnę kontynentalną. Niedługo potem Niemcy, Austria, Imperium Osmańskie, Bułgaria, Francja, Rosja i Wielka Brytania znalazły się w stanie wojny. Później do wojny przyłączyły się także Włochy, Japonia i USA. W sumie 25 krajów liczących około 1,4 miliarda mieszkańców było w stanie wojny. Początkowy entuzjazm szybko ustąpił miejsca rozczarowaniu, gdyż była to pierwsza wojna, w której użyto nowoczesnej broni masowego rażenia. Skutki były katastrofalne: 10 milionów ofiar śmiertelnych, 20 milionów rannych żołnierzy i około 7 milionów ofiar cywilnych.

Wojna zakończyła się impasem. Po tym, jak fronty utknęły w martwym punkcie, a konflikt przekształcił się w wieczną wojnę w okopach bez przewagi terytorialnej dla żadnej ze stron, a także po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny w 1917 r., Niemcy poddały się. Zakończenie wojny wywarło głęboki wpływ na Europę: przestały istnieć cztery monarchie — Niemcy, Austro-Węgry, Imperium Osmańskie i Rosja. Na scenie politycznej pojawiły się nowe suwerenne państwa — Polska, Czechosłowacja i kraje bałtyckie. Stany Zjednoczone Ameryki wyrosły na potęgę światową. Niemcy musiały zaakceptować ostre warunki pokojowe i wysokie odszkodowania. Potem nastąpiły powstania i strajki. W 1918 r. Philipp Scheidemann proklamował Republikę Weimarską, a zaledwie 19 dni później, 28 listopada, Wilhelm II oficjalnie abdykował. Tak zakończyła się monarchia niemiecka.

Monety Cesarstwa Niemieckiego

Wraz z powstaniem Cesarstwa Niemieckiego w 1871 r. wprowadzono jedną walutę narodową i stopniowo eliminowano monety dawnych państw niemieckich. Nową walutą była marka dzieląca się na 100 fenigów. 3 marki były równe staremu talarowi. Jednak początkowo nie było monety 3-markowej.

Awers monet zwykle przedstawiał poszczególnych władców lub, w przypadku miast, herb. Rewers przedstawiał orła cesarskiego wzorowanego na herbie Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Od 1890 r. na mocy prawa podwyższono tytuł Orła Cesarskiego. Wybito następujące monety:

• 1 fenig (od 1873 r.)
• 2 fenigów (od 1873 r.)
• 5 fenigów (od 1874 r.)
• 10 fenigów (od 1873 r.)
• 20 fenigów (od 1873 r.)
• 25 fenigów (od 1909 r.)
• 50 fenigów (od 1875 r.)
• półmarka (od 1905 r.)
• 1 marka (od 1873 r.)
• 2 marki (od 1876 r.)
• 3 marki (od 1908 r.)
• 5 marek (od 1874 r.)
• 5 złotych marek (od 1877 r.)
• 10 złotych marek (od 1877 r.)
• 20 złotych marek (od 1871 r.)

Każda mennica została oznaczona literą:

• A = Berlin
• B = Hanower
• C = Frankfurt
• D = Monachium
• E = Drezno i Muldenhütten
• F = Stuttgart
• G = Karlsruhe
• H = Darmstadt
• J = Hamburg

Drobne monety (od 1 do 25 fenigów) wytwarzano z metali nieszlachetnych, takich jak miedź, miedź/nikiel, żelazo, cynk, nikiel i aluminium. Wyjątkiem były monety 20-fenigowe emitowane w latach 1873-1877, które były produkowane ze srebra, a także monety 50-fenigowe i monety od połowy marki do 5 marek. Wszystkie srebrne monety mają próbę 900/1000. Złote monety o nominałach 5, 10 i 20 marek mają próbę złota 900/1000.

Podczas I wojny światowej brakowało materiałów. Z tego powodu bito małe monety z gorszych materiałów, takich jak żelazo, cynk i aluminium. Prywatne firmy i gminy mogły również bić monety awaryjne. Z obiegu zniknęły monety srebrne i złote. Z powodu wojny srebrne monety okolicznościowe zostały dopuszczone w czasie wojny jedynie w nielicznych przypadkach i to w bardzo niewielkim zakresie. Monety tego typu ze względu na niski nakład są skarbami numizmatycznymi i szczególnie cennymi, np.:

• 3 Marka 1918 D Bawaria na Złote Wesele Ludwika III. z Marią Teresą (wydanie 130)
• 3 Marka 1917 E Saksonia na 400-lecie Reformacji (wydanie 100)

W szczególności ostatnia wymieniona moneta jest najrzadszą i najcenniejszą niemiecką monetą cesarską.

Heinrich Hegen