Katalog monet Księstwa Warszawskiego (1807-1815)

Księstwo Warszawskie powstało jako efekt negocjacji władców Francji i Rosji (Napoleona I i Aleksandra I) po wojnie Francji z czwartą koalicją antyfrancuską. Decyzja o utworzeniu księstwa stanowiła element traktatu pokojowego podpisanego w Tylży 7 lipca 1807 roku. Władcą nowopowstałego państwa ustanowiono Fryderyka Augusta z dynastii Wettinów, elektora saskiego (unia personalna). W skład Księstwa Warszawskiego weszły ziemie II i III zaboru pruskiego bez Gdańska. Po zwycięstwie Francji nad Austrią (1809), Księstwo Warszawskie, jako sojusznik Napoleona, otrzymało nowe tereny – tzw. Nową Galicję (część zaboru austriackiego). Formalnie rzecz biorąc, księstwo było państwem niezależnym, jednak w praktyce było całkowicie uzależnione od Francji. W czerwcu 1812 roku, na fali entuzjazmu przed kampanią rosyjską Napoleona, skonfederowany sejm (Konfederacja Generalna) ogłosił przekształcenie Księstwa Warszawskiego w Królestwo Polskie. Kilka miesięcy później (luty 1813 roku), po rozbiciu Wielkiej Armii Napoleona przez wojska rosyjskie, rozpoczęła się okupacja księstwa przez Rosję. W roku 1815, decyzją Kongresu Wiedeńskiego, księstwo uległo likwidacji, zaś jego obszar rozdzielono pomiędzy Rosję, Prusy i Austrię.

Sytuacja monetarna w latach 1807-1810

W pierwszych latach istnienia Księstwa Warszawskiego, w obiegu pieniężnym znajdowały się po pierwsze, monety pruskie (księstwo powstało z ziem zaboru pruskiego), po drugie, monety polskie sprzed trzeciego rozbioru. W roku 1809, po powiększeniu terytorium księstwa o obszary zaboru austriackiego, na rynek pieniężny weszły monety austriackie.

Ordynacja mennicza 1810 roku

Własny system monetarny Księstwo Warszawskie wypracowało w roku 1810. Został on oparty na systemie polskim z roku 1794. Zawierał on:
- monety złote (dukaty)
- monety srebrne (talary sześciozłotowe, dwuzłotówki i złotówki)
- monety bilonowe (10 groszy i 5 groszy)
- monety miedziane (trojaki i grosze)

Cały nakład pięciogroszówek wybito w całości na pruskich monetach o nominale 1/24 talara. Elementy rysunku „srebrników pruskich” często przebijają spod rysunku pięciogroszówek księstwa.

Mennica warszawska

Monety Księstwa Warszawskiego bito w mennicy warszawskiej. Działała ona od 1810 do 1813 roku. Na początku lutego 1813 roku, w obliczu nadchodzącej rosyjskiej okupacji księstwa, podjęto decyzję o jej zamknięciu. Władze okupacyjne (Rada Najwyższa Tymczasowa) zadecydowały jednak o ponownym uruchomieniu zakładu. Mennica pracowała więc dalej, emitując monet Księstwa Warszawskiego (do roku 1815).

Oblężenie twierdzy zamojskiej – monety oblężnicze

Oblężenie Zamościa przez wojska rosyjskie trwało od stycznia do listopada 1813 roku. We wrześniu podjęto decyzję o emisji monet oblężniczych: srebrnych dwuzłotówek i miedzianych szóstaków. Dwuzłotówki wybito w liczbie 7830 egzemplarzy, ze srebra pochodzącego z zakonu franciszkanów. Do produkcji szóstaków – wybitych w liczbie 1330 sztuk – wykorzystano austriackie sześciokrajcarówki z kasy rady miejskiej.

Dariusz Marzęta